Σύνοψη: Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα χαρακτηρίζεται από ένα πολύπλοκο υβριδικό μοντέλο, όπου συνυπάρχουν δημόσια και ιδιωτικά στοιχεία με διαφορετικούς τρόπους πρόσβασης και λειτουργίας. Το άρθρο αναλύει τις δύο κυρίαρχες σχολές σκέψης σχετικά με τις αδυναμίες του συστήματος και επισημαίνει τις δυσκολίες που προκύπτουν από τη σύγχυση μεταξύ του τυπικού και άτυπου προγράμματος σπουδών, καθώς και την επίδραση των εξετάσεων PISA και Πανελλαδικών. Από το άρθρο του Νίκου Γάλλου στο esos.gr.

Υβριδικό εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα: Προκλήσεις και πραγματικότητες

Κάθε χρόνο, αυτή την εποχή, οι εξετάσεις PISA και οι προσεχείς Πανελλαδικές Εξετάσεις φέρνουν στο προσκήνιο μια δημόσια συζήτηση γύρω από την κατάσταση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Ως επί το πλείστον, διαμορφώνονται δύο βασικές σχολές σκέψης, οι οποίες, παρά τις διαφορές τους στην αφετηρία, καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: το εκπαιδευτικό σύστημα δεν ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στους στόχους του και οι μαθητές καταλήγουν σε μία κατάσταση μερικής μάθησης ή ημιμάθειας.

Δύο σχολές σκέψης για το εκπαιδευτικό σύστημα

Η πρώτη σχολή σκέψης επικεντρώνεται στη δημόσια εκπαίδευση και θεωρεί ότι η κύρια αιτία των προβλημάτων είναι η ανεπαρκής χρηματοδότηση και η ποσοτική, αν και όχι ποιοτική, ανεπάρκεια των εκπαιδευτικών. Υποστηρίζει δηλαδή πως η δημόσια εκπαίδευση υποφέρει λόγω ελλείψεων πόρων και ανθρώπινου δυναμικού.

Η δεύτερη σχολή εξετάζει τη δημόσια παιδεία ως τον βασικό παράγοντα αποτυχίας, επισημαίνοντας την έλλειψη λογοδοσίας, την κατασπατάληση πόρων και την αναποτελεσματικότητα. Σε αντιδιαστολή, προβάλλει την εικόνα των ιδιωτικών σχολείων, τα οποία, όπως σημειώνει, καταφέρνουν να πετυχαίνουν καλύτερα αποτελέσματα στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Το υβριδικό μοντέλο της ελληνικής εκπαίδευσης

Παρά τις διαφορετικές αυτές απόψεις, παραλείπεται συχνά ένα βασικό στοιχείο: η ελληνική εκπαίδευση λειτουργεί ως ένα υβριδικό σύστημα με ποικίλα χαρακτηριστικά και συνιστώσες, όπως:

• Δημόσια Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση που καλύπτει τη μεγάλη πλειοψηφία των μαθητών.
• Δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με αυστηρή επιλογή μέσω εξετάσεων σε Πρότυπα Σχολεία.
• Δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με επιλογή μέσω κλήρωσης (Πειραματικά Σχολεία).
• Ιδιωτική Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση που αφορά μικρότερο ποσοστό μαθητών.
• Παράλληλη ιδιωτική εκπαίδευση μέσω φροντιστηρίων και ιδιαίτερων μαθημάτων στα ξένα γλωσσικά μαθήματα, που παρακολουθεί όλο το μαθητικό δυναμικό από την ηλικία των 9 ετών.
• Επιπλέον, όλα τα παιδιά που φοιτούν σε δημόσια και ιδιωτικά λύκεια παρακολουθούν ιδιωτικά φροντιστήρια για μαθήματα που προετοιμάζουν τις εξετάσεις.

Από αυτήν την εικόνα γίνεται σαφές ότι πέρα από το βασικό δημόσιο σχολείο, όλα τα παιδιά εμπλέκονται σε ένα ιδιωτικό – ή ακόμη και περισσότερο ιδιωτικό – εκπαιδευτικό περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι οι όποιες αποτυχίες δεν μπορούν να αποδοθούν απλά στην αντίθεση δημόσιας ή ιδιωτικής εκπαίδευσης.

Προκλήσεις του εκπαιδευτικού μοντέλου και των εξετάσεων

Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις λειτουργούν κυρίως ως απορριπτικός μηχανισμός επιλογής παρά ως μέσο πιστοποίησης γνώσεων. Στην προσπάθεια υποβιβασμού μεγάλου μέρους των υποψηφίων, εφαρμόζεται ένα σύστημα που καθιστά δύσκολη τη διάκριση ανάμεσα σε μικρά ή μεγάλα λάθη, μειώνοντας αισθητά τις πιθανότητες επιτυχίας.

Παράλληλα, το εξεταστικό σύστημα δεν συμβαδίζει με το ευρύ και ποικιλόμορφο πρόγραμμα σπουδών του σχολείου, ούτε λαμβάνει υπόψη τα προσωπικά ενδιαφέροντα και ικανότητες των μαθητών. Συχνά, ή μαθητές επιστρατεύουν ιδιωτική υποστήριξη για να αντιμετωπίσουν την εξεταστική πίεση, καθώς δεν υπάρχει ένα αντικειμενικό και σταθερό γνωστικό μέτρο που να αντιστοιχεί στην διδασκαλία τους.

Η επικέντρωση στο αποτέλεσμα των εξετάσεων PISA τα τελευταία χρόνια υπογραμμίζει επιπλέον τις αδυναμίες του συστήματος, καθώς η Ελλάδα κατατάσσεται χαμηλά σε σχέση με άλλες χώρες. Εάν σκοπός είναι η βελτίωση των αποτελεσμάτων PISA, απαιτείται εκ βάθρων αναδιάρθρωση του προγράμματος σπουδών, της εκπαιδευτικής διαδικασίας αλλά και του εξεταστικού μοντέλου.

Η διευρυμένη αλήθεια ενός αινιγματικού συστήματος

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εμφανίζει διάσταση ανάμεσα στο τυπικό πρόγραμμα σπουδών και ένα άτυπο, παράλληλο πρόγραμμα που δημιουργείται προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις των εξετάσεων. Οι μαθητές συχνά παρακολουθούν μόνο επιλεκτικά μαθήματα ή ακολουθούν ιδιωτικά την ύλη, γεγονός που υπονομεύει τη συνολική εκπαιδευτική εμπειρία και τη διαφάνεια της μάθησης.

Αυτή η διχοτομία στην εκπαίδευση είναι ένα παράδειγμα ευρύτερου προβλήματος στην ελληνική κοινωνία, όπου η αλήθεια πολλές φορές καλύπτεται από περιτυλίγματα ανειλικρίνειας, προκαλώντας σύγχυση και απογοήτευση.

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών ζητά ειλικρινή διάλογο και ουσιαστικές αλλαγές για να διασφαλιστεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να υπηρετεί πραγματικά τις ανάγκες των μαθητών και της κοινωνίας.

Πηγή: https://www.esos.gr/arthra/93311/ybridiko-ekpaideytiko-systima